Hoe moet de stad er na de coronacrisis eigenlijk uitzien?

Geert Noels: “Het klinkt misschien onnozel, maar met mijn eigen jeugd in gedachten zou ik veel meer speelpleintjes en voetbalveldjes willen inrichten. Er is een schrijnend gebrek aan plaatsen voor jongeren waar ze zich kunnen uitleven, aan sport en spel kunnen doen. Terwijl er veel plekken in de stad zijn die daarvoor kunnen worden gebruikt. Het hoeft niet veel te kosten, zet op een stuk wasteland een bordje neer dat er gevoetbald mag worden, de rest gaat vanzelf.”

Aline Muylaert: “Mijn droom is dat er meer geïnvesteerd wordt in de wijken. Met mensen die zorgen dat het contact tussen de bewoners versterkt, dat de sociale controle toeneemt en de eenzaamheid afneemt. Ik geloof sterk dat het een wereld van verschil zal maken.”

Tijdens de pandemie is ook duidelijk geworden dat steden meer moeten investeren in wandel- en fietsverkeer.

Noels: “Als je de juiste infrastructuur voorziet, nemen mensen graag de fiets of gaan ze te voet. Je kunt auto’s niet uit de stad bannen, maar de dominantie van de auto zal moeten afnemen. Dat proces is al bezig, in alle steden. In Vlaanderen merk ik nog weerstand, maar kijk naar Parijs, die stad is totaal anders dan vijf jaar geleden. Er zijn deelfietsen, deelsteps, deelscooters. Zelfs in New York, de hoofdstad van het kapitalisme en van auto’s die 30 liter per 100 kilometer verbruiken, zijn er rijstroken opgeofferd voor de fiets.”

De zogeheten vijftienminutenstad van de Parijse burgemeester Anne Hildalgo, waarbij shoppen, wonen en werken op een kwartier wandel- of fietsafstand zouden moeten gebeuren, haalde de wereldpers. Hoe zit het met de plannen bij ons?

Muylaert: “In Brussel zie ik positieve signalen. In bepaalde wijken wordt druk nagedacht over nieuwe concepten en de opstart van nieuwe zaken door lokale winkeliers. Dat hoeft niet meteen in een vijftienminutenstad gekaderd te worden, maar het komt in de buurt. Misschien zal de Nieuwstraat met de grote ketens niet meer dezelfde toekomst hebben door de onlineverkoop, maar de kleine winkelier met een speciaal concept heeft nog wel een toekomst, daar ben ik zeker van.”

Noels: “Ik verwijs graag naar mijn boek Gigantisme, waarin het gaat over het Walmart-effect. Het is nog altijd weinig bekend dat er in New York geen Walmarts zijn. Ze waren er ook tegen de komst van winkels van Amazon. De New Yorkse burgemeester Bill de Blasio heeft zo beslist om de diversiteit in de stad in stand te houden, door middel van kleine winkels in plaats van de eenheidsworst die je in elke grote winkelstraat van de stad ziet. 

“Onlangs is een Walmart verdwenen in het stadje Edna in Texas. The New York Times heeft de situatie anderhalf jaar gevolgd om te zien wat de impact was. In het begin was iedereen bang dat het vertrek een negatief effect zou hebben, dat er economisch verval zou ontstaan. Maar er gebeurde net het tegenovergestelde, er kwam diversiteit op gang en daarmee meer economische welvaart. Het kan dus. Bij ons omarmt de politiek nog altijd de vestiging van grote bedrijven. Telkens als er een bedrijf dichtgaat, klinkt de roep om een Ikea. Houd die ketens buiten, vind ik. Maar daar is politieke moed voor nodig.”

Ook de rol van het kantoor is totaal veranderd sinds corona. Hoe kan het kantoor zich heruitvinden?

Noels: “Als je in Mechelen, Antwerpen of Amsterdam rondloopt, dan zie je zeven of acht eeuwen geschiedenis. Al die eeuwen heeft de stad het overleefd, met ziektes als de pest en de Spaanse griep. De auto is de grootste verandering geweest in de steden, niet de ziektes. We moeten daar dus niet te pessimistisch over zijn. De stad zal er altijd zijn, mét winkels en cafés, dat zal niet verdwijnen.”

Muylaert: “De laatste decennia verplaatsten veel activiteiten zich naar de rand van de stad; het zogeheten donut-effect. Het centrum stierf daardoor een beetje uit, maar dat creëerde ook nieuwe kansen voor artiesten of mensen die het minder breed hadden. 

“Wij zijn een groeiend bedrijf met 25 mensen en we zitten pal tegenover de Beurs in Brussel, in een tijdelijk gebruik van drie jaar van een gebouw dat binnenkort verbouwd zal worden. Dergelijke initiatieven zorgen ervoor dat het centrum van de stad zich opnieuw zal heruitvinden. Die grote ketens aan de rand zullen weer verdwijnen. De focus zal opnieuw op het centrum liggen, waarbij het voor kleinere bedrijven aantrekkelijk wordt omdat de vastgoedprijzen zullen dalen.”

Noels: “Een stad wordt een magneet voor talent door diversiteit, op het vlak van economie, architectuur, cultuur, noem maar op. Maar daar heb je beleid voor nodig. De steden kunnen hun cultuursector ondersteunen door de voorstellingen naar buiten te halen. Niet langer in een zaal, maar op verschillende kleine podia in de stad. Zo zou je meteen stevig de hand reiken naar bevolkingsgroepen die totaal niet in contact staan met onze cultuur. Opera is een van de meest elitaire cultuurvormen in de stad. Ook een van de mooiste. Corona biedt de mogelijkheid om de opera eens op andere plaatsen te tonen.”

De opera op het basketbalpleintje?

Muylaert: “De grootste uitdaging vandaag is hoe je het overlegaspect digitaal krijgt. We praten met elkaar via Zoom en dergelijke, maar het mag niet allemaal gereduceerd worden tot een like-democratie. Dus moeten we nadenken hoe we de bubbels doorbreken op de sociale media, hoe we de haat op sociale media kunnen tegengaan en hoe de mensen elkaar straks digitaal gaan ontmoeten. Zover zijn we nog niet, eerst moet de overheid investeren in digitale vaardigheden. Want vier op de tien Belgen zijn vandaag de dag nog altijd digitaal uitgesloten.”