Boechout schept een opvallend precedent. De gemeente weigerde de vergunning voor een nieuw tankstation en krijgt nu gelijk van de Raad voor Vergunningsbetwistingen.
Een tankstation dat louter fossiele brandstoffen verkoopt, staat haaks op de maatregelen die we willen nemen voor het klimaat. Met dat argument weigerde de gemeente Boechout een vergunning voor een nieuw tankstation van het bedrijf Gabriëls aan de Provinciesteenweg. Het bedrijf ging in beroep en kreeg gelijk van de bestendige deputatie van de provincie Antwerpen, die de vergunning wel verleende. Maar de Raad voor Vergunningsbetwistingen schorste eerst die beslissing en vernietigde ze zopas ook.
Boechout voerde aan het Burgemeestersconvenant ondertekend te hebben, een Europees initiatief. Daarmee engageert een lokaal bestuur zich om klimaat- en energiedoelstellingen te realiseren. De deputatie vond dat geen geldige wettelijke reden voor een weigering. Maar de Raad zegt daarop dat de deputatie zo miskent dat de klimaatdoelstellingen en het klimaatplan van de gemeente ‘een wezenlijk beoordelingscriterium vormen van het lokale vergunningenbeleid’.
Voor de volledigheid: de Raad vond ook dat de mogelijke hinder van het tankstation op de omgeving (een woongebied) onvoldoende onderzocht was.
‘Ons klimaatargument werd aanvankelijk weggelachen,’ zegt burgemeester Koen T’Sijen (Pro Boechout&Vremde), ‘maar werd uiteindelijk toch, ook tot onze verrassing, aanvaard.’ Voor de burgemeester houdt dit ‘onmiskenbaar een precedent’ in. ‘Het klinkt cru maar eigenlijk kunnen nieuwe tankstations niet meer. Zeker als vanaf 2029 geen nieuwe wagens op fossiele brandstoffen meer toegelaten worden.’
Hendrik Schoukens, milieujurist en Groen-schepen in Lennik, wijst alvast op het belang van dit arrest. ‘Het toont aan dat klimaat niet alleen een globaal gegeven is maar ook meetelt voor concrete, lokale projecten. Nu kán het als argument gebruikt worden, er komt onvermijdelijk een moment dat iemand naar de rechter stapt en afdwingt dat het móét aanvaard worden.’
Kerstboomkap
Het arrest vindt dan weer geen genade in de ogen van Kurt Deketelaere, hoogleraar milieurecht aan de KU Leuven. Een scheve schaats van de Raad, noemt hij het. ‘De Raad beroept zich voor een deel op wat “goeie ruimtelijke ordening” heet, en dat is oké. Maar dat hij ook het Burgemeestersconvenant aanvaardt in een vergunningsbeslissing, is een aanfluiting van de bestaande wetten en regels. Als vergunningen geweigerd kunnen worden op basis van een niet-bindend beleidsdocument, is het hek van de dam. Vlees eten is ook niet goed voor het klimaat, gaan ze dan de slagerij weigeren? Zal de kerstboomkweker nog mogen kappen met eindejaar? Dit is erg verregaand.’
Er dreigt bovendien willekeur, wanneer de ene gemeente het tankstation een njet geeft en het andere er geen graten in vindt. ‘Het zou daarom beter zijn als de wetgeving rond ruimtelijke ordening de klimaatoverwegingen van lokale overheden expliciet erkent’, meent T’Sijen. ‘Dan komt er juridisch meer zekerheid.’
Voor Deketelaere gebeurt best het omgekeerde. ‘Pas de wetgeving aan om te voorkomen dat door dit arrest een onderneming overal op een weigering kan botsen.’
Bij de Vereniging van Vlaamse Steden en Gemeenten (VVSG) vernemen we dat 293 van de 300 lokale besturen het Burgemeestersconvenant onderschreven hebben. Zo goed als allemaal dus. Maar dat zal volgens VVSG-woordvoerster Nathalie Debast niet leiden tot automatische weigeringen van vergunningen voor tankstations. Wel toont het arrest volgens haar aan ‘dat een lokaal engagement ook juridisch een element is dat niet zomaar, zonder motivatie, terzijde kan worden geschoven’.
De bestendige deputatie van Antwerpen en Gabriëls verkozen nog niet te reageren.
Tom Ysebaert
