Maak van de Vlaamse klei een spons

Tegelijk onttrekken landbouw, industrie en burgers steeds meer grondwater aan het land, waardoor het watertekort in droge, kwetsbare jaren verder oploopt. Die ‘race to the bottom’ kan alleen maar dramatisch aflopen. De manier waarop we vandaag met water omgaan, moet volledig op de schop.

 

We zien kansen om de aanpak van ons waterbeleid nog meer te baseren op de Europese waterwet, de Kaderrichtlijn Water. Die vertrekt vanuit de filosofie dat het ecosysteem te ­allen tijde centraal moet staan in het streven naar propere waterlopen en robuuste grondwaterstanden. Pas daarna kunnen economische sectoren zich via een integrale aanpak enten op het beschikbare water.

 

Samenwerken met ons natuurlijke ecosysteem betekent dat we ook op het platteland anders met water moeten omgaan. Water moet nog meer kunnen infiltreren. Hoe beter de watervoorraad in de winter wordt aangevuld, hoe minder problemen in de zomer.

 

Daarnaast is water oppompen uit de diepe grondwaterlagen geen antwoord op klimaatverstoring, gezien de grotere kans op droogtrekken van de omgeving. Erger nog: de te snelle afvoer van regenwater via grachten en greppels nadien willen compenseren doorgrondwater op te pompen, leidt net tot extra druk op ons watersysteem. De voorkeur moet dan ook gaan naar maatregelen die de systemen minder kwetsbaar maken. Denk aan waterbesparende maatregelen zoals druppelirrigatie in de landbouw en de striktere toepassing van de juiste teelt op de juiste plaats.

 

 

Er is nog een olifant in de kamer: onze schabouwelijke ruimtelijke ­ordening. Stoppen met nieuwe ruimte aan te snijden is een absolute voorwaarde. Vandaag vloeit er door onze betonhonger letterlijk te veel water naar de zee. Een strenger infiltratiebeleid is nodig. De invoering van een infiltratiebonus, waarbij burgers en bedrijven financieel beloond worden als ze regenwater op hun grond in de bodem laten doorsijpelen, is een veelbelovende piste.

 

Voor veel uitdagingen in het ­waterbeleid is investeren in natuur een kostenefficiënte oplossing. ­Natuurlijk rivierherstel leidt tot een grotere watercapaciteit en tragere afvoer, waardoor het grondwater sneller en beter wordt aangevuld. Investeren in meer bossen, moerassen en graslanden horen bij de noodzakelijke maatregelen tegen wateroverlast.

 

Natuur houdt water vast en geeft het in periodes van schaarste vertraagd weer af. Denk aan het natuur­gebied Schulensbroek, waar Demer, ­Gete en Herk samenkomen. Een groot deel van het regenwater afgevoerd vanuit Brabant en Limburg, komt hierlangs. Met het Life Delta-project werkt Natuurpunt aan het herstel van de natuurlijke water­bergende functie en beschermt ons zo tegen natte voeten.

 

 

Het is daarnaast cruciaal om van onze steden en dorpen opnieuw sponzen te maken. China zet volop in op zulke ‘sponge cities’.

 

Een sponsstad is zo ingericht dat het regen­water maximaal wordt opgevangen om overstromingen te verminderen en de hoeveelheid beschikbaar water te verhogen. Het opgevangen water wordt op wijkniveau gebruikt voor irrigatie van tuinen en het huishouden. Door overbodige verharding te vervangen door wetlands, groene ­daken en regentuinengeven de Chinezen regenwater weer een centrale plaats in hun leven. Het water werkt nu voor de stad en haar inwoners in plaats van ertegen.

 

 

Maatregelen tegen klimaatopwarming en droogte zullen de komende vijf jaar een moedig politiek beleid vragen. Heilige huisjes zoals ­gespreid wonen, zorgeloos grond­water oppompen en voortuinen verharden, moeten sneuvelen als we een plek op het Europese strafbankje nog willen afwenden. Als we onze waterhuishouding niet tijdig op orde krijgen, dreigen miljoenenboetes.

 

Er is geen tijd meer voor compromissen. Daarom zal Vlaanderen een moedig en ambitieus stappenplan moeten uitwerken. Er is ook veel meer financiële slagkracht nodig, ­zeker voor maatregelen die goed zijn voor de waterkwaliteit en -kwantiteit, en dus voor zowel maatschappij als natuur.