Experts bouwshift willen af van gulle vergoeding voor eigenaars

Een tweede voorstel gaat uit van een forfaitaire waardering van de gronden voor de eerste 50 meter en 25 procent daarvan voor de grond die verder van de weg ligt. Eigenaars die al lang beschikken over bijvoorbeeld een bouwgrond, maar er niets mee doen, verliezen hun recht op een vergoeding.

 

Het derde alternatief gaat eveneens uit van het behoud van de huidige planschade aan 80 procent, maar ditmaal op basis van de huidige marktwaarde en gecombineerd met een aantal correcties.

 

 

Ook de alternatieven kosten enorm veel geld. Met de huidige planschaderegeling zou de bouwshift 6,6 miljard euro kosten. Het voorstel waar de Vlaamse meerderheid al de hele tijd op spaak loopt, kan tot 31,5 miljard euro kosten. Volgens de experts maakt zo’n bedrag het onmogelijk om een eerlijk evenwicht te vinden tussen de vergoeding voor de eigenaars, een politiek haalbare kostprijs voor de overheid en de prijs voor de Vlaamse belastingbetaler.

 

Het voorstel om de aankoopwaarde te indexeren op basis van de vastgoedindex zou een prijskaartje kunnen hebben van 19,5 miljard. Een voorstel op basis van de forfaitaire waardering van gronden kost ongeveer evenveel.

 

Veel hangt af van welke gronden wanneer en hoe worden aangepakt. Volgens de bouwshift moet de groei in het ruimtebeslag - vandaag 5,1 hectare per dag - tegen 2025 herleid zijn tot 3 hectare. Tegen 2040 mag er netto geen open ruimte meer verloren gaan.

 

Dat betekent dat er 30.000 hectare grond gevrijwaard moet zijn tegen 2040. Woonzones, industriegebieden en publieke gebouwen mogen niet nog meer open ruimte innemen. Kwetsbare gebieden, zoals bossen en watergevoelige gebieden, moeten worden bevroren om te voorkomen dat daar toch wordt gebouwd.

 

De experts stellen voor om te beginnen bij stukken natuur en bij landbouwgebied waar de opvolging niet verzekerd is, bij kwetsbare gebieden, woonuitbreidingsgebied en woonreserve. Dat kan tegen 2025 zorgen voor een daling in de groei van het ruimtebeslag naar 3 hectare. De nog moeilijkere knopen rond gebieden die bestemd zijn voor wonen of industrie volgen nadien.

 

 

De vraag is of dit voorstel de Vlaamse coalitiepartners op een lijn kan krijgen. Vooral Open VLD dringt aan op een volledige compensatie voor eigenaars. Vlaams Parlementslid Steven Coenegrachts blijft pleiten voor een volledige vergoeding voor eigenaars. ‘De taskforce zegt terecht dat dit een politieke keuze is. Een keuze die we al enkele keren gemaakt hebben binnen de meerderheid, zowel bij het afsluiten van het regeerakkoord als bij de indiening van het Instrumentendecreet. We waren toen allemaal overtuigd dat dit de meest faire oplossing is’, zegt hij.

 

Zijn collega Mieke Schauvliege vraagt dat de Vlaamse regering nu eindelijk knopen doorhakt. ‘Alle elementen liggen op tafel om een betaalbare bouwshift in gang te zetten. Demir, waar wacht je op?’, vraagt ze zich af. ‘Niets doen betekent achteruit gaan.’

 

Ook de beroepsverenigingen zijn niet overtuigd. De Vlaamse Confederatie Bouw en BVS, de beroepsvereniging van de vastgoedsector, hadden vertegenwoordigers in de taskforce, maar die haakten op het laatste moment af, omdat ze zich niet konden vinden in de conclusies. De reacties van Unizo, Voka en de Boerenbond waren eveneens zeer negatief. Betrokkenen zeggen dat met meer tijd er mogelijk meer had ingezeten.

 

De vrees groeit dat de studie van de taskforce alleen maar tot een bevestiging van de al lang ingenomen stellingen leidt. Intussen krimpt de periode die overblijft om de eerste deadline – een ruimtebeslag van 3 hectare per dag tegen 2025 – te halen.

 

‘Dit dreigt een herhaling te worden van de discussie over de kernuitstap’, vreest directeur Steven Lannoo van het Netwerk Architecten Vlaanderen, die in het rapport een goede basis ziet om het wonen in Vlaanderen te verdichten en kernen af te bakenen. ‘Als we de discussie naar later blijven duwen, gaat er de kostprijs qua open ruimte en financiële middelen zo oplopen dat we niet anders gaan kunnen dan uitstellen.’